به بهانه هفده آبان روز جهانی رادیولوژی
کشف اشعه ایکس انقلابی در علوم پزشکی
كشف اشعه ايكس در نوامبر سال 1895 يكي از مهمترين وقايع علمي و پزشكي بود .اما كشف براي بيش از صدسال پيشرفت و توسعه در راديولوژي تازه سر آغاز راه بود .

سالهاي 1895 الي 2005 با توجه به تحولات و پيشرفتهاي شگرف در علم تشخيص و درمان توسط اشعه ايكس ،قرن راديولوژي لقب گرفته است .
انچه در ذيل مي ايد نكات مهم و برجسته اين علم از ابتدا تا به امروز ميباشد كه توسط كالج آمريكائي( ACR ) فراهم شده است .
1895
پروفسور و فيزيكدان آلماني ويليام كنراد رونتگي اشه ايكس را در هشتم نوامبر در آزمايشكاه خود در ورزبورگ كشف كرد .
در 28 دسامبر ،رونتگن كشف خود را طي يك مقاله علمي اعلام نمود .اين مقاله درباره نوع جديدي از اشعه در مقياس وسيعي منتشر شد .
1896
در 23 ژانويه رونتگن اولين سخنراني خود را درباره اشعه ايكس انجام دارد .
كشف رونتگن در مورد لوله هاي كروك ( Crooke ) شور و هيجاني در ازمايشگاههاي سراسر جهان بوجود آورد.
پژوهشگران در مورد عملكرد اشعه ايكس و امكان طراحي تيوبهاي اشعه ايكس تغيير مينمايد ولي محتوي و اساس ان تا 1913 يكسان باقي مينمايد.
*در ژانويه سال 1896 اولين دستگاه فلورسكوپي توسط دانشمند ايتاليايي انريكو سالويوني ( Enreco salvioni ) ساخته شد در حاليكه در همين زمان مخترع امريكايي توماس اديسون نيز در اشعه ايكس و دستگاهي مشابه با فلورسكوپي كار ميكرد.دستگاه فوق از يك جعبه تشكيل شده بود كه در يك طرف ان چشم به طور مناسب قرار گرفته و در انتهاي ديگر ان صفحه فلورسنتي تعبيه شده بود .
اساس دستگاه هاي فلورسكوپي در حال حاضر نيز بر همين پايه است .
در ماه مارس عكس راديولوژي كه رونتگن گرفته بود به عنوان مدرك و شاهدي در دادگاه منترال مطرح شد ومتهم بدون دليل خاصي به مردي كه در دادگاه حاضر بود شكيك كرد بود.اشعه ايكس وجود گلوله را در بدن او ثابت كرد كه حتي در جراحي و معاينه به ان پي نبرده بودند .
دستگاههاي اشعه ايكس در بيمارستانها بوسيله افرادي كه صلاحيت پزشكي داشتند و يا نداشتند بكار گرفته شد .يكي از اولين پزشكاني كه به عنوان يك حرفه تخصصي اشعه ايكس را به كار برد ،دكتر فرانسيس هنري ويليام از بوستون بود .او كاربرد اشعه ايكس را براي تشخيص پزشكي تشريح نمود كه شامل استفاده از فلورسكوپي به منظور تحقیق در رگهاي خون است كه اولين كاتتر را دكتر فورسمان با دست خود به داخل وريد خود فرستاده و انرا به قلب رسانيد .امروزه انرا بنام آنژيوگرافي مي شناسيم .
1898
در ماه دسامبر ،ماري و پركوري درپاريس ،راديوم را كشف نمودند كه عنصر جديدي بود و ميزان تشعشع ان 200ميليون بار بيشتر از اورانيوم ميباشد.
در سال 1903 كوري و آنتوني هنري بكرل ،مشتركا جايزه نوبل را بخاطر تحقیق در راديو اكتيو دريافت نمودند .
پرفسور نانسي نايت ( Nancy knight ) مورخ و رئيس مركز تاريخ راديولوژي آمريكا چنين ميگويد: كشف راديوم مثل كشف اشعه ايكس توجه جهانيان را به خود جلب كرد،دانشمندان مي دانستند كه تشعشع اشعه ايكس و راديوم مشابه هم هستند ،اما راديوم نوع طبيعي اشعه بود .
در سراسر جهان مردم معتقد بودند كه راديوم خصوصيات پزشكي عجيبي دارد .گفته مي شدكه براي درمان يبوست ،فشار خون پايين ،بي خوابي عصبي ،كرم های پوستي و خمير دندان ها كاربرد دارد .مردم براي استفاده ار آبهاي معدني حامل راديو اكتيو ازدحام ميكردند .يك مرد احمق در اثر نوشيدن آب محتوي راديو اكتيو در يك مهماني راديو اكيتو( Radium cocktail party ) جان خود را از دست دارد .
1900
داشمندان آلماني Friedrich Giesel و Wolkhoof Friedrich كشف كردند كه امواج راديولوژي براي پوست خطر ناك است . پيركوري عمدا يك تكه اورانيوم را به مدت ده ساعت بر وي پوست بازوي خود گذاشت كه در نتيجه منجر به سوختگي پوست شد .
هنري بكرل هم نمونه اي را در جيب خود حمل كردكه ان هم موجب سوختگي در شكم وي شد .
راديولوژي كه به عنوان علم پزشكي پديدار شد و ثابت كرد كه استفاده ار اشعه ايكس نياز به مهارت و تخصص و دانش كا في در فيزيك دارد .
1901
تصویر اشعه ایكس از قفسه سینه و برای تشخیص سل برای عموم بیشتر از تشخص سرطان مورد توجه قرار گرفت . تابش های بالای قفسه ، با 10 الی 20 راد مورد استفاده قرار گرفت .
رونتگن در دهم فوریه 1923 فوت كرد .
اولین آنژیوگرافی مدرن در 1927 بوسیله پزشك پرتغالی Egaz Moniz انجام گرفت . وی موفق به تصویر برداری از سیستم گردش خون در مغز یك انسان زنده گردید . او فن آنژیوگرافی وریدی را توسعه می دهد و با تزریق ماده حاجب در ورید جریان انتقال آنرا تا مغز مشخص می كند . دكتر Graham Evarts و دكتر warre . H . cole از دانشگاه سنت لوییز واشنگتن با استفاده از ماده حاجب و اشعه ایكس موفق به مشاهده كیسه صفرا گردیدند كه كشف مهمی در تشخیص بیماریهای كیسه صفرا می باشد . این كشف نقش شانس را در علم نشان داد . پزشكان برای مدت چهار ماه و نیم هر روز صبح ماده حاجب را به سگها تزریق می كردند . و عصرها كیسه صفرای سگ ها را جهت تاثیر آن با گرفتن تصاویر اشعه ایكس مورد مطالعه قرار می دادند ، ولی چیزی مشاهده نمی كردند . تا اینكه یك روز بر حسب اتفاق تصویری از یك سگ گرفتند كه با همه متفاوت بود . پس از تحقیقات مشخص شد كه آن سگ بر خلاف سگهای دیگر آن روز تغذیه نشده است یعنی ناشتا بوده است و این آغاز كشف از نحوه عملكرد صفرا بود .
1939-1930
در سال 1934 اولین برد تخصصی رشته رادیولوژی توسط مجمع پزشكی آمریكا رسماً تشكیل گردید
در سال 1936 اولین تصویر مقطعی از بدن باتوموگرافی توسط اشعه ایكس در یك جلسه رادیولوژی به نمایش گذاشته شد . در این روش انقلابی ، تیوپ اشعه ایكس در یك صفحه مشحص در زاویای مختلف به دور بدن بیمار می چرخید و تصویربرداری می كرد . تصویر بدست آمده به این ترتیب دارای وضوع بسیار خوب از اجزاء بدن در همان مقطع بود . این روش همچنین IMinography نامیده می شود كه بعداً در دهه 1970 پایه و اساس سی تی اسكن را تشكیل داد.
با افزایش ولتاژ ، اشعه ایكس توسعه بیشتری می یافت ولی از نظر كلینیكی پیشرفتی حاصل نمی كرد تا اینكه در اوایل مارس 1932 آزمایشات و درمانهای كلینیكی آغاز شد . در نتیجه مطالعات اشعه تولید شده در ولتاژهای 70000 تا 2000000 ولت برای سرطانهای نای استفاده شد . دانشمندان گزارش دادند كه نتایج مشابه می تواند با استفاده از افزایش ولتاژ و دوز بالاتر حاصل شود كه موجب ناراحتی كمتری برای بیمار می شود . این نتایج محققان را بر آن داشت با وجود محدودیت ها ، ساخت تجهیزات با ولتاژ بالاتر را توسعه دهند . میزان عوارض ثانویه برای خود بیمار و تاثیر در تومورها و میزان درمان به طور جدی تعداد شركتهای بیمه با طرحهای پزشكی برای پوشش خدمات اشعه ایكس هر روز افزونتر می شد.
1949-1940
بتاترون به عنوان یك شتاب دهنده چرخشی الكترون توسط دكتر دونالدكریست از دانشگاه ایلی نویز (IIIlonois) در فاصله سالهای 1943-1940 توسعه یافت . این دستگاه با چرخش و سرعت دادن به الكترون توسط یك كاتد گرم در لوله شیشه ای و در درون یك مگنت بزرگ انرژی بیش از 20 میلیون ولت ایجاد می كند.
1959-1950
توسط دكتر w. Goodwin كاربرد اشعه ایكس در نفروستومی با استفاده از ستون و كاته تر براتی درمان سرطان و سنگ كلیه معرفی گردید . این دو روش باعث می شد كه برخی از بیماران بدون جراحی درمان می شوند.
رادیوایزوتوپ ها به عنوان منابع اشعه گاما برای رادیوتراپی معرفی شدند . به عنوان كبالت مضر 69 به كبالت 60 تغییر داده شد و اشعه گاما عمق و نفوذ بیشتر بدون آنكه به پوست آسیب برسانید برای درمان سرطان استفاده می شد . دستگاههای كبالت به آسانی و سریعتر و ارزانتر نسبت به بتاترون تولید شده و جایگزین آن گردید .
با توجه به توسعه های عمیق ماورا صوت در جنگ جهانی دوم به منظور ردیاب صوتی ( سونار ) در ناوبری هوایی و دریانوردی استفاده از آن در تشخیص پزشكی مورد توجه قرار گرفت و تصاویری حاصله از اكوی بافتهای بدن ایجاد شد . پزشك سیم نازك استفاده كرد كه به كاتتر كمك می كند كه راحت وارد رگ بشود . گاید وایر وارد رگ شده و سپس او موقعیت آنرابافلوسكوپی مشاهده نمود.
1969-1960
در سال 1960 دكتر روبروت ایگان از دانشگاه تگزاس و فوق تخصص موسسه Anderaon Tumor از هوستون با حمایت خدمات بهداشت عمومی آمریكا نتایج سه سال تحقیق ماموگرافی را منتشر كرد . گرچه از مدتها قبل مطالعات اشعه ایكس از پستان انجام شده بود ولی تحقق رایگان تاثیر ماموگرافی را در تشخیص سریع پستان نشان داد. دكتر ایگان بدون اینكه هیچ آزمایشی فیزیكی انجام دهد و یا هیچ دانشی درباره تاریح پزشكی زمان داشته باشد . آزمایش وجود سرطان را انجام داد . ایگان نشان داد كه سرطان پستان با دقت 99-97 درصد قابل تشخیص است و با توسعه دستگاههای ماموگرافی نتایج با دقت بیشتری حاصل شد . دكتر چارلز داتر اولین گزارش آنژیوپلاستی را برای باز كردن رگهای مشدود شده و جذف پلاك ها را بدون عمل جراحی تهیه نمود . آنها گاید وایر یا سیم راهنمای جراحی را به باریكترین رگها وارد كرده و با گاید وایرهای جراحی های كوچك و باریك تر شروع و كم كم با گاید وایرهای جراحی های بزرگتر ادامه می دهد . پلاك ها به دیوارهای داخلی رگ چسبیده و باعث تنگی می شدند كه با فشار كاتترها پخش شده و رگ باز می شد .
مطالعات انجام شده در خدمات بهداشتی عمومی آمریكا نشان می دهد 48 درصد مردم هر ساله اشعه ایكس را دریافت می كنند . شهرنشینان با 53 درصد بیشترین و كشاورزان با 31 درصد كمترین اشعه را دریافت نموده اند .
1979-1970
سی تی اسكن یا برش نگاری كامپیوتری با تصویربرداری مقاطع بدن با استفاده از كامپیوتر و اشعه ایكس معرفی گردید . همانند اولین دستگاه توموگرافی در سال 1936 تیوب به دور بیمار می چرخد و در هر زاویه تصویری برداشته می شود . با قرار گرفتن بدن در میدان مغناطیسی ، پروتون های اتم های هیدروژن مولكول آب ، بطور یكنواخت در جهت میدان قرار می گیرند . با تابش سیگنال رادیویی با فركانس بالا پروتون هسته این اتم تهییج می شوند كه موجب چرخش پروتون های اتم هیدروژن یك می گردد . با قطع امواج رادیوییی پروتونها به حالت اولیه برگشته و امواج ضعیفی ایجاد می كنند كه با دریافت آنها و پردازش توسط كامپیوتر ، تصاویر ام آر آی ایجاد میشوند .
با استفاده از مولدهای ولتاژ بالا و قابل كنترل با پالس از میزان تابش اشعه در فلورسكوپی كاسته شد و با پردازش آنها و استفاده از تصاویر دوربین های ویدیویی امكان ضبط تصاویر فلورسكوپی پیش امد.
كاربردپزشكی ( positron emission tomography ) pet آغاز شد و با تزریق مواد رادیواكتیو در بدن ، اجزای آن به صورت یك منبع تشعشعی پوزیترونی در آمده و با استفاده از تصاویر pet ماشین تعشعش حاصل از سلولها دریافت شد . با استفاده از تصاویر pet سرطان قابل تشخیص می باشد .
رادیولوژی از راه دور ( teleradiology ) برای ارسال تصاویر با استفاده از بزرگراههای ارتباطی معرفی گردید . در تله رادیولوژی با استفاده از توانایی شبكه ها در ارسال و اطلاعات بیماران از یك نقطه جهان به نقطه دیگر فرستاده می شود. حجم اطلاعات تصاویر رادیولوژی با تصاویر یك متن قابل مقایسه نیست و برای ارسال آنها شیوه های مخصوص ابداع شده است .